BİNGÖL TARİHİ
Bingöl''ün bilinen en eski ismi Cebel-cur dur. Cebel dağ, Cur akan anlamındadır. Bu kelimenin zamanla Çapakçur şeklinde telaffuz edildiği ihtimali kuvvetlidir. Zaten Çapakçur akan temiz su anlamına gelir.
Evliya Çelebiye göre bu isim Büyük İskender tarafından verilmiştir. Rivayete göre Büyük İskender vücudundaki dayanılmaz ağrılar için nice hekimlere baş vurduğu halde şifa bulamaz. Bunun üzerine Ab-Ul Hayat (ölümsüz hayat) suyunu aramaya başlar. Uzun aramalardan sonra kaynağı kendisi olmasa da o sudan içip dayanılmaz ağrılardan kurtulur. Faydasını gördüğü bu suya "Makdis lisanı" üzerine cennet suyu anlamına gelen Çapakçur adını verir. Doktorlarına, sizlerin çare bulmadığınız ağrılarıma Allah cennet ırmaklarından deva verdi. Burada benim adıma bir kale yapın ve adını Çapakçur koyun demiştir. Daha sonra çeşitli kaynaklarda Mingöl olarak karşımıza çıkar. Mingöl göller bölgesi anlamındadır. Mingöl kelimesi de zamanla halk tarafından Bingöl şeklinde telaffuz edilmiş bin tane göl anlamındadır.
Daha sonra Bingöl''e Çevlik denmiştir. Bağ bahçe anlamındadır. Bu ad günümüzde yöre halkı tarafından halen kullanılmaktadır.
1874 yılında yapılan bir idari düzenlemeye dayanılarak 1881 de Bitlis vilayeti kuruldu. Çapakçur ve Genç bölgesi Bitlis Vilayetine, Kiğı Erzincan''a, Karlıova Muş''a bağlandı.
Cumhuriyetin ilanından sonra 1926 yılında Elazığ, 1929 senesinde Muş''a bağlanan Bingöl, 1936 yılında çıkarılan bir kanunla il haline getirildi.
1945 yılında il merkezi olan Çapakçur''un adı Bingöl olarak değiştirilmiştir.
ULAŞIM
1.Ulaştırma
Bingöl, Doğu Anadolu'nun Yukarı Fırat Bölümünde yer almaktadır. İl'in dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip oluşu, ulaşım imkanları olumsuz yönde etkilenmektedir. Özellikle kış aylarında ulaşımın daha da zorlaştığı görülmektedir. Havaalanının henüz inşaat halinde olduğu ilde ulaşım, kara ve demiryolu ile yapılmaktadır.
A.Karayolu Ulaşımı
Ulaşım, insanların ve eşyanın yer değiştirme faaliyeti olarak tanımlandığına göre, belli bir idari ve coğrafi birimin gelişmesinde sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan karayolu ulaşımı büyük önem arz eder. Ancak Bingöl ilimizin karayolu ulaşım imkanlarının yeterli olduğunu söylemek oldukça güçtür. Bingöl karayolu ulaşım imkanları bakımından bölgenin en yetersiz illerinden biridir.
Karayolları 8. Bölge Müdürlüğüne (Elazığ) bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren Karayolları 84 Şube Şefliğimizin hizmet alanı içinde bir idare binası 18 yatak kapasiteli misafirhane, 6 lojman, araç parkı için bir sundurma ile akaryakıt-yağlama ve yıkama binaları bulunmaktadır. Ayrıca bir asfalt plenti tesisi ile 5 adet bakımevi mevcuttur.
Bingöl ilimizin karayolu ulaşımını Devlet yolları, il yolları ve köy yolları olmak üzere üç başlık altında incelemek lazımdır.
B. Demir Yolu Ulaşımı
Bingöl, Doğu Anadolu Bölgesi'ni doğudan batıya bağlayan demir yolunun üzerindedir.
Kuzey ve güneyden demir yolları Malatya'da birleşir. Ve Elazığ'dan sonra Bingöl Genç ilçe merkezine ulaşır. Bingöl'den Muş, Tatvan ve İran'a uzanır.
BİNGÖL MUTFAĞI
Yöre ürünlerine dayanan Bingöl mutfağında yemeklerin çoğu bulgur, ayran, süt, et, çökelek ve yenilebilir bitkilerden yapılmaktadır. Çorba, bulgur pilavı ve daha ziyade hamura dayalı olarak yapılan gömme, sirın, tutmaç, keşkek gibi yemekler en çok yapılan yemek türlerindendir. Halkın büyük bir kısmı kırsal kesimde yaşadığı için tarımsal ürünlerden ve ona bağlı olarak hayvansal ürünlerden istifade ederek beslenme ihtiyacını karşılamaktadır. Bunların dışında sebzeli yemekler, tatlılar, turşular ve kahvaltılık ürünlerde yöre mutfağına zenginliK ve çeşitlilik katan diğer besin maddeleridir.
Bingöl ve köylerinde ekmek ağırlıklı olarak buğday unundan yapıldığı gibi mısır ve darı unundan da yapılmaktadır. Köylerde halkın “ nun kuryek “ tabir ettiği ekmek ayrı bir tada sahip olup çevrede çok sevilen bir ekmek çeşididir. Bingöl yemekleri çorbalar, pilavlar, sebzeli ve yenilebilir bitkilerden yapılan yemekler hamura dayalı yemeklerdir. Salatalar, tatlılar ve turşular gibi çok yönlü bir çeşitliliğe sahiptir. Tatlılar arasında Bingöl burma kadayıfı ve diğer kadayıf çeşitleri meşhur olup ayrı bir lezzete sahiptir.
Köfteler: İçli köfte, sulu köfte, yoğurtlu köfte, kuru köfte, kabak köftesi, yumurtalı köfte, ayranlı köfte, kızartma köfte, gıldırık köfte, çiğ köfte.
Turşular: Acı biber turşusu, lahana turşusu, domates turşusu, fasulye turşusu, patlıcan salamura, yaprak salamura, biber salamura…
Tatlılar : Burma kadayıf, silki baklava, aşure, zerde, sütlaç, revani, un helvası, dolanger…
Yukarıda adı geçen köfte, tatlı ve turşu çeşitlerinin çoğu Bingöl yemek kültürüne zaman içinde etkileşimler neticesinde girerek ona zenginlik katmıştır.
Bunların yanında Bingöl’e mahsus olan onun yemek kültürünü başlıca mahalli yemekler şunlardır:
Löl (gömme), mastuva, ayran çorbası (germe dui), turakin (patıfe), tutmaç çorbası, kılç, lopık, maliyez, parmar (semiz otu), pılık.
Yorumlar
Yorum Gönder